Door Mark Weber
Sinds de late jaren 1970 is “Holocaust Remembrance” steeds belangrijker geworden in de Verenigde Staten en vele andere landen. De campagne om de Holocaust te herdenken – vaak gedefinieerd als de genocidale moord op zes miljoen Joden in Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog – omvat tal van herdenkingsevenementen, educatieve cursussen op veel scholen en een stroom van films, televisiespecials, boeken en tijdschriftartikelen.
In de Verenigde Staten nemen prominente politieke en maatschappelijke leiders deel aan jaarlijkse holocaustherdenkingsceremonies. Een aantal landen, waaronder Groot-Brittannië, Duitsland en Italië, vieren officieel een jaarlijkse Holocaust Remembrance Day. In 2005 keurde de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een resolutie goed die door Israël was ingediend om 27 januari aan te wijzen als een internationale herdenkingsdag voor de Holocaust.
Elke grote Amerikaanse stad heeft minstens één Holocaustmuseum of gedenkteken. Wereldwijd zijn er meer dan 250 Holocaustmusea en gedenktekens, de meeste in de VS en Europa. /1 De grootste is het US Holocaust Memorial Museum in Washington, DC, dat wordt gerund door een door de belastingbetaler gefinancierde federale overheidsinstantie en jaarlijks ongeveer twee miljoen bezoekers trekt.
Het publiek wordt voortdurend herinnerd aan het Joodse lijden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Alleen al tussen 1989 en 2003 werden meer dan 170 films met Holocaustthema’s gemaakt. /2 In veel Amerikaanse en Europese scholen, en in alle Israëlische klaslokalen, is een focus op het oorlogsleed van de Europese Joden verplicht. /3
Yehuda Bauer, een prominente Holocaust-specialist en professor aan de Hebreeuwse Universiteit in Israël, merkte in 1992 op: “Of het nu authentiek of onauthentisch wordt gepresenteerd, in overeenstemming met de historische feiten of in tegenspraak met hen, met empathie en begrip of als monumentale kitsch, de Holocaust is een heersend symbool van onze cultuur geworden … Er gaat nauwelijks een maand voorbij zonder een nieuwe tv-productie, een nieuwe film, een aantal nieuwe boeken met proza of poëzie over het onderwerp, en de vloed neemt eerder toe dan af.” /4
Tim Cole, hoogleraar geschiedenis en prominent specialist in Holocauststudies, schrijft in zijn boek Selling the Holocaust: “Van een relatief langzame start zijn we nu op het punt gekomen dat de Joodse cultuur in het bijzonder, en de westerse cultuur in het algemeen, verzadigd zijn met de ‘Holocaust’. De ‘Holocaust’ heeft de westerse cultuur zelfs zo verzadigd dat ze niet alleen centraal lijkt te staan, maar ook op de achtergrond op de loer ligt. Dit is te zien aan het opmerkelijke aantal hedendaagse films waarin de ‘Holocaust’ als plot of subplot wordt opgenomen.” /5
Hoe heeft de Holocaust zo’n grote rol kunnen spelen in Amerika? “Een groot deel van het antwoord”, schrijft de Joodse geleerde Peter Novick, “is het feit… dat Joden een belangrijke en invloedrijke rol spelen in Hollywood, de televisie-industrie en de kranten-, tijdschrift- en boekenwereld.” Iedereen die ontkent dat dit een belangrijke factor is achter de “massale aandacht” die in de Amerikaanse media aan de Holocaust wordt besteed, voegt hij eraan toe, “is naïef of onoprecht.” /6
De Holocaust uitbuiten
Wat zit er achter de holocaustherdenkingscampagne? Wiens belangen dient het?
Het is natuurlijk passend en gepast om slachtoffers van genocide, oorlog en onderdrukking te herdenken. Maar holocaustherdenking is niet, zoals zijn aanhangers beweren, een nobele inspanning gemotiveerd door oprechte bezorgdheid voor de mensheid. In plaats daarvan is deze meedogenloze campagne een uitdrukking van joods-zionistische macht en is ontworpen om joods-zionistische belangen te bevorderen.
Ter gelegenheid van de opening van het US Holocaust Memorial Museum op de Mall in Washington, noemde de bekende Joodse auteur Melvin Jules Bukiet het museum een “verklaring van rauwe kracht” en voegde eraan toe: “Het is geen Joodse tragedie die deze week op de Mall wordt herinnerd; het is de Joodse macht waaraan hulde wordt gebracht.” /7
De Holocaust Herdenkingscampagne moedigt sympathie en steun voor Joden en Israël aan. Het helpt om amerika’s massale en voortdurende steun voor Israël te rechtvaardigen, en om anderszins onvergeeflijk beleid van de zionistische staat te verontschuldigen. Onder Joden versterkt het een gevoel van groepssolidariteit en bevordert het een gevoel van gemeenschapsdoel.
Norman Finkelstein, een Joodse geleerde die onderwijsfuncties heeft bekleed aan de New York University en de DePaul University, schrijft in zijn bestseller The Holocaust Industry dat “het inroepen van de Holocaust” “een truc is om alle kritiek op Joden te delegitimeren”. Hij voegt eraan toe: “Door totale schuldeloosheid aan Joden te verlenen, immuniseert het Holocaust-dogma Israël en het Amerikaanse Jodendom tegen legitieme censuur… Het georganiseerde Amerikaanse Jodendom heeft de nazi-holocaust uitgebuit om kritiek op het moreel onverdedigbare beleid van Israël en zijn eigen moreel onverdedigbare beleid af te wenden.” /8
Paula Hyman, hoogleraar moderne Joodse geschiedenis aan de Yale University, heeft opgemerkt: “Met betrekking tot Israël kan de Holocaust worden gebruikt om politieke kritiek te voorkomen en het debat te onderdrukken; het versterkt het gevoel van Joden als een eeuwig belegerd volk dat voor zijn verdediging alleen op zichzelf kan vertrouwen. Het aanroepen van het lijden dat de Joden onder de nazi’s hebben doorstaan, neemt vaak de plaats in van rationele argumenten en zal naar verwachting twijfelaars overtuigen van de legitimiteit van het huidige Israëlische regeringsbeleid /9.
Deze opvatting wordt herhaald door een andere Joodse geleerde, Tony Judt, directeur van het Remarque Institute aan de New York University: /10
“De Shoah [Hebreeuwse term voor Holocaust] wordt in Amerika en Israël vaak uitgebuit om elke kritiek op Israël af te wenden en te verbieden. Inderdaad, de Holocaust van de Europese Joden wordt tegenwoordig drie keer uitgebuit: het geeft Amerikaanse Joden in het bijzonder een unieke, retrospectieve ‘slachtofferidentiteit’; het stelt Israël in staat om het lijden van elke andere natie te overtroeven (en zijn eigen excessen te rechtvaardigen) met de bewering dat de Joodse catastrofe uniek en onvergelijkbaar was; en (in tegenstelling tot de eerste twee) wordt het aangevoerd als een universele metafoor voor het kwaad – overal, overal en altijd – en onderwezen aan schoolkinderen in heel Amerika en Europa zonder enige verwijzing naar context of oorzaak. Deze moderne instrumentalisering van de Holocaust voor politiek gewin is ethisch ongeloofwaardig en politiek onvoorzichtig.”
In Israël, zegt Tom Segev, een prominente Israëlische journalist en auteur, is de Holocaust “een object van aanbidding” geworden. Bovendien, schrijft hij, “moedigt het ‘erfgoed van de Holocaust’, zoals het wordt onderwezen in [Israëls] scholen en gekoesterd in nationale herdenkingsceremonies, vaak insulair chauvinisme aan en een gevoel dat de nazi-uitroeiing van de Joden elke daad rechtvaardigt die lijkt bij te dragen aan de veiligheid van Israël, inclusief de onderdrukking van de bevolking in de gebieden die door Israël in de Zesdaagse Oorlog zijn bezet.” /11
Amira Hass, een bekroonde Israëlische journalist en auteur, is nog botter. In een vooraanstaand Israëlisch dagblad zegt ze: /12
“… Israël heeft van de liquidatie van de Europese Joden een troef gemaakt. Onze vermoorde familieleden worden ingeschakeld om Israël in staat te stellen geen kik te blijven geven over internationale beslissingen tegen de bezetting. Het lijden dat onze ouders hebben doorstaan in de getto’s en concentratiekampen die Europa vulden, de fysieke en mentale angst en kwelling waaraan onze ouders sinds de ‘bevrijding’ elke dag werden onderworpen, worden gebruikt als wapens om elke internationale kritiek op de samenleving die we hier creëren te dwarsbomen. Dit is een samenleving met ingebouwde discriminatie op basis van nationaliteit, en de discriminatie verspreidt zich aan weerszijden van de Groene Lijn. Dit is een samenleving die systematisch doorgaat met het verbannen van de Palestijnse natie van haar land en zich haar rechten als natie en haar kansen op een humane toekomst toe-eigent.”
De grote les van de Holocaust, zegt de Israëlische premier Ariel Sharon, is dat Joden “altijd waakzaam moeten blijven en niemand anders dan onszelf moeten vertrouwen. Joden kunnen alleen op zichzelf vertrouwen.” Jonge Joden, voegt hij eraan toe, “hebben de plicht om de les, herinneringen en verhalen na te laten, om het belang van het bestaan van de Joodse staat te onderstrepen.” /13
Geen soortgelijke herdenking van niet-Joden
Niet-Joodse slachtoffers van genocide, onderdrukking en oorlog verdienen niet dezelfde aandacht als Joodse slachtoffers van de Holocaust. Er zijn geen vergelijkbare musea, gedenktekens of plechtige ceremonies om bijvoorbeeld het veel grotere aantal slachtoffers van het Sovjet- en Chinese communisme te herdenken.
Zoals historici erkennen, zijn de niet-Joodse slachtoffers van de Sovjet-Russische dictator Jozef Stalin veel groter dan de Joden die omkwamen als gevolg van Hitlers beleid. Robert Conquest, een prominente geleerde van de twintigste-eeuwse Russische geschiedenis, schat het aantal mensen dat hun leven verloor als gevolg van Stalins beleid als “niet minder dan 20 miljoen.” / 14 Gezaghebbende schattingen van het aantal Chinezen dat omkwam als slachtoffers van moorden, repressie, honger en dwangarbeid onder het communistische regime van Mao Zedong variëren van ongeveer 30 miljoen tot meer dan 60 miljoen. /15
Amerikanen worden getraind en aangemoedigd om te “weten” dat zes miljoen Joden in de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s zijn vermoord. Maar weinig Amerikanen, zelfs goed opgeleiden, hebben enig idee hoeveel Russen, Polen, Chinezen of zelfs Amerikanen hun leven verloren in dat wereldwijde conflict. Schattingen van het aantal Chinezen dat hun leven verloor als directe en indirecte slachtoffers van Japanse agressie en bezetting tijdens de jaren 1930 en 1940 variëren van ongeveer tien miljoen tot meer dan het dubbele van dat aantal. De Chinese overheid heeft het cijfer op 35 miljoen gezet. /16
In de jaren 1885 tot 1908 kwamen naar schatting vijf tot acht miljoen Afrikanen om in Congo als directe en indirecte slachtoffers van het wrede beleid van de Belgische koloniale autoriteiten. Deze weinig herinnerde sterfgevallen waren het gevolg van wijdverspreide moorden, honger, uitputting en blootstelling. /17
‘Holocaust-ontkenningswetten’
In sommige landen verstikken speciale “Holocaustontkenningswetten” de vrije en objectieve discussie over de Holocaust-kwestie. In Israël, Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk en een paar andere landen is het een misdaad om de Holocaust publiekelijk te “bagatelliseren”, te betwisten, te “vergoelijken” of te “ontkennen”. Geen enkel ander hoofdstuk van de geschiedenis wordt op deze manier door de wet beschermd. Zelfs feitelijk accurate uitspraken die in strijd zijn met de “Holocaust-ontkenning” -wetten worden bestraft. In de loop der jaren zijn veel mensen in die landen beboet, gevangen gezet of gedwongen in ballingschap te gaan voor het betwisten van holocaustclaims.
‘Gods uitverkorenen’
De Holocaust wordt vaak met eerbied behandeld en als een centrale gebeurtenis in de wereldgeschiedenis. Voor veel Joden, zegt rabbijn Michael Goldberg, een Joodse auteur en religieus leider, is de “verering” van de Holocaust een nieuwe religie geworden. “En zoals met elke georganiseerde kerk,” voegt hij eraan toe, “heeft deze Holocaust-cultus zijn eigen leerstellingen van geloof, riten en heiligdommen.” /18
De holocaustherdenkingscampagne weerspiegelt een arrogante kijk op Joden als een speciaal en superieur volk. Abraham Foxman, hoofd van de Anti-Defamation League – een van de meest invloedrijke zionistische groepen – heeft verklaard: “… De Holocaust is iets anders. Het is een bijzondere gebeurtenis. Het is niet slechts één voorbeeld van genocide, maar een bijna succesvolle aanslag op het leven van Gods uitverkoren kinderen en dus op God zelf. Het is een gebeurtenis die de antithese is van de schepping zoals die in de Bijbel is opgetekend; en net als zijn directe tegenpool, die wekelijks met de sabbat en jaarlijks met de Thora wordt herbeleefd, moet het van generatie op generatie worden herinnerd.” /19
Joodse dood en lijden verdienen het niet om meer vereerd te worden dan de dood en het lijden van niet-Joden. De holocaustherdenkingscampagne verdient minachting, geen steun, omdat het een eenzijdige inspanning is die bekrompen Joodse en Israëlische belangen dient en de joods-zionistische macht versterkt.
Notities
1. A. Barkat, “Yad Vashem Was the First, And Now It’s The Latest,” Haaretz (Israel), March 15, 2005
( http://www.haaretz.com/hasen/spages/552062.html ).
2. D. Sterritt, “The one serious subject Hollywood doesn’t avoid,” The Christian Science Monitor, Nov. 22, 2002
( http://www.csmonitor.com/2002/1122/p13s01-almo.html ).
3. Peter Novick, The Holocaust in American Life (Boston: 1999), p. 207.
4. Quoted in: David Cesarani, ed., The Final Solution: Origins and Implementation (Routledge, 1994), pp. 305, 306.
5. Tim Cole, Selling the Holocaust (Routledge, 2000), p. 2.
6. P. Novick, The Holocaust in American Life (1999), p. 207. See also pp. 11-12, 208.
7. Melvin Jules Bukiet, “The Museum vs. Memory: The Taming of the Holocaust,” The Washington Post, Sunday, April 18, 1993, p. C3. Quoted in: P. Novick, The Holocaust in American Life (1999), p. 330, n. 104.
8. Norman G. Finkelstein, The Holocaust Industry (Verso, 2003), pp. 37, 52, 149.
9. Paula E. Hyman, “New Debate on the Holocaust,” The New York Times Magazine, Sept. 14, 1980, p. 79.
10. Tony Judt, “Goodbye To All That?,” The Nation (New York), Jan. 3, 2005, p. 17.
11. Tom Segev, The Seventh Million: The Israelis and the Holocaust (New York: 1993), pp. 513, 517.
12. Amira Hass, “Using the Holocaust to ward off criticism,” Haaretz (Israel), March 16 (or 21?), 2005.
13. Leonard Fein, “Too Young to March?,” Forward (New York), May 13, 2005, p. 8; “Israel marks Auschwitz liberation,” BBC News, Jan. 27, 2005 ( http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/4212079.stm ) “Sharon: Never Forget Nazi Killers,” CNN News, May 6, 2005( http://edition.cnn.com/2005/WORLD/meast/05/05/holocaust.day/ ).
14. R. Conquest, The Great Terror: A Reassessment (Oxford Univ. Press, 1990), p. 48.
15. S. Courtois, and others, The Black Book of Communism (Harvard Univ. Press, 1999), pp. 4, 463-464; D. Southerland, “Repression’s Higher Toll,” The Washington Post, July 17, 1994, pp. A1, A22, A 23; Richard L. Walker, The Human Cost of Communism in China. A study of the Committee on the Judiciary, US Senate (1971).
16. “Dispute over mission stalls Japanese war museum,” The Palm Beach Post, May 21, 1995, p. 22A (from The New York Times); Sam Jameson, “WWII Apology Fails to Find a Voice in Japan,” Los Angeles Times, June 10, 1995, p. A12.
17. Adam Hochschild, “In the Heart of Darkness,” The New York Review of Books, October 6, 2005, pp.39-42; Adam Hochschild, King Leopold’s Ghost (Houghton Mifflin, 1999); A. Roxburgh, “Belgians Confront Colonial Past,” BBC News, March 9, 2005 ( http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4332605.stm ).
18. Michael Goldberg , Why Should Jews Survive? : Looking Past the Holocaust Toward a Jewish Future (Oxford Univ. Press, 1996), p. 41.
19. A. Foxman, “Schindler’s List – The Meaning of Spielberg’s Film,” ADL On the Frontline, January 1994, p. 2.